احکام ( قصداقامت)

مفهوم قصد اقامت
س۲۵.  با توجه به اینکه بنده مقلد حضرتعالی می‌باشم، در مورد «قصد ده روز مسافر در جایی» آیا مدت زمان حساب اقامت در آن‌جا از نظر حضرتعالی ده شبانه‌روز کامل است یا فقط ده روز کامل هرچند شب‌ها از ده شب کمتر باشد؟
ج) قصد ده روز کامل از اذان صبح روز اول تا غروب روز دهم کافی است و اگر از بین روز شروع کند تا همان ساعت از روز یازدهم باید بماند.

س۲۶. در قصد اقامت ده روز، ابتدای روز از چه موقع مورد نظر حضرتعالی است؛ اذان صبح یا طلوع آفتاب؟
ج) روز از اذان صبح شروع می‌شود.

شرائط تحقق قصد اقامت
س۲۷. برای قصد ده روز کردن آیا باید داخل شهر که رسیدیم قصد کنیم یا در مسیر رفتن به شهر هم می‌توانیم نیت ده روز کنیم؟
ج) بعد از رسیدن به شهر یا هر محلی اگر می‌دانید که ده روز یا بیشتر آنجا هستید، نماز تمام و روزه صحیح است.

س۲۸. شخصی نیت نماز شکسته می‌کند، ولی در نماز قصد اقامت ده روز می‌کند، حال حکم این نماز و نمازهای دیگر این شخص چیست؟
ج) اگر مسافر به نیّت این که نماز را شکسته بخواند مشغول نماز شود و در بین نماز تصمیم بگیرد که ده روز یا بیشتر بماند باید نماز را چهار رکعتی تمام نماید.

س۲۹. اگر فردی برای زیارت حرم امام رضا (علیه‌الصلوة والسلام) مسافرت نماید و با آن‌که می ‌داند کمتر از ده روز در آن‌جا خواهد ماند ولی برای این‌که نمازش تمام باشد، قصد اقامت ده روز می ‌کند، این کار او چه حکمی دارد؟
ج) اگر می ‌داند که در آن‌جا ده روز نمی ‌ماند، قصد اقامت ده روز معنا و اثری ندارد و باید در آن‌جا نمازش را شکسته بخواند.

س۳۰. اگر کسی نیت ده روز کرد ولی مطمئن نیست که ده روز می‌ماند یا نه و نماز خودراکامل بخواند، اگر مدت بقایش ده روز نشود، آیا نمازهایش صحیح است؟
ج) موقع نیّت اقامت ده روز نباید تردید داشته باشد؛ چنانچه با عزم و اراده قصد اقامت ده روز کند و یک نماز چهار رکعتی بخواند اگر اتفاقاً پیش‌آمد که نتوانست بماند، هرچند روز بماند نماز تمام است یعنی قصد او تحقق پیدا کرده است.

س۳۱. اگر به مشهد مسافرت کنیم و پانزده روز در آن‌جا بمانیم؛ ولی در طی این مدت به جاهای مختلفی از جمله نیشابور، باغ وحش، پارکها و بازارهای داخل مشهد و شاندیز هم سری بزنیم. آیا نماز ما در این مدّت شکسته است یا تمام؟
ج) اگر قصد اقامت ده روزه کنید و از ابتدا قصد خروج از محل اقامت را نداشته باشید، با خواندن حداقل یک نماز چهار رکعتی در آن‌جا، نمازتان تمام است و پس از آن خارج شدن از محل اقامت به مقدار کمتر از مسافت شرعی به قصد اقامت ضرر نمی ‌رساند؛ لکن اگر هنگام قصد اقامت تصمیم به خارج شدن کمتر از مسافت شرعی به میزان بیشتر از شش یا هفت ساعت (در مجموع ده روز) داشته باشید، قصد اقامت صحیح نیست. هم‌چنان که در صورت اول اگر به مقدار مسافت شرعی یا بیشتر سفری پیش آمد، اقامت به‌هم می‌خورد و زمانی که به محل اقامت برگشتید اگر قصد اقامت جدید نکنید، باید نمازها را شکسته بخوانید.

احکام قصد اقامت
س۳۲. فردی از محل اقامتش به مقدار مسافت شرعی مسافرت کرده، سپس به همان محل برگشته و طبق عادت همیشگی ـ بدون توجه به قصد اقامت مجدّد ـ نمازهایش را کامل خوانده، حکم نمازش چیست؟ و اگر امام جماعت باشد، آیا باید به مأمومین خبر دهد؟
ج) اگر در خارج از وقت نماز متوجه شد، اعاده نماز واجب نیست، در غیر این‌صورت اعاده واجب است؛ و اگر امام جماعت باشد، واجب نیست به مأمومین خبر دهد.

س۳۳. اگر کسی قصد اقامت ۱۰ روز در جایی را نداشته باشد، مثلاً احتمال می‌داده که ۵ روز بعد به مسافرت برود، اما این احتمال را فراموش نماید و قصد ۱۰ روز نماید،‌ و دو روز بعد یادش بیاید. در این صورت آیا باید نمازهایش را شکسته بخواند یا کامل؟ و اگر وظیفه‌اش قصر است، آیا باید نمازهای خوانده شده دو روز قبل را قضا نماید؟
ج) اگر در حین قصد ده روز، قصد جدّی اقامت ده روز در آن مکان را داشته است، حکم اقامت مترتّب است.

س۳۴. کسی که در سفرش بین اقامت ده روز و کمتر مردّد است، حکم نماز چیست؟
ج) حکم سایر مسافرین را دارد که واجب است نماز را شکسته بخواند.

س۳۵.  کسی قصد ده روز کرده است و یک نماز چهار رکعتی قضا خوانده است. آیا قصد اقامت ده روز وی محقق شده است که در صورت انصراف ناگهانی از اقامت ده روز، همچنان تا زمان حضور، نمازها را تمام بخواند؟
ج) در فرض مرقوم قصد اقامت ده روز محقق نشده و نماز او شکسته است.

س۳۶. همان‌طور که مستحضرید چند سالی است که شرکت‌های ایرانی در زمینه فعالیت‌های نفت و گاز در دریا فعال شده‌اند که تعدای شناور دارند و در کنار سکوها قرار گرفته و فعالیتی را انجام می‌دهند یا در نقطه‌ای در حال نصب یک سکو بوده و یا در حال لوله‌گذاری در بستر دریا هستند که در مورد آخر سرعت شناورهای ایرانی بسته به اندازه لوله متفاوت است که شاید بتوان گفت در ۲۴ ساعت حداکثر ۳ کیلومتر حرکت می‌کنند و در زمان نصب سکو هم گاهی بیشتر از ۱۰ روز در یک مکان توقف می‌کنند. حال سؤال این است که حکم نماز و روزه افراد شاغل در شناورها به چه صورت است و آیا شخص می‌تواند شناور را مانند خشکی فرض نماید و آن را موطن خود قرار دهد یا خیر؟ مجدداً لازم بذکر است این شناورها با کشتی‌های باربری و تجاری فرق دارند چرا که کشتی‌های معمولی مدام در حال دریانوردی هستند.
ج) هر وقت در یک‌جا توقّف ‌کنید و بدانید ده روز می‌مانید، می‌توانید قصد ده روز کنید و نماز را تمام بخوانید و ملاک قصد اقامت در یک منطقه به نظر عرف است.

س۳۷. کسی که در دو مکان تبلیغ می ‌کند و قصد اقامت ده روز هم در آن منطقه دارد، نماز و روزه اش چه حکمی دارد؟
ج) اگر از نظر عرف دو مکان محسوب شوند، قصد اقامت در هر دو محل و یا در یکی از آن دو با قصد رفت و آمد به مکان دیگر در خلال ده روز، صحیح نیست.

س۳۸. عرفات (شرّفها الله تعالی) در اثر توسعه شهر مکه قطعاً کمتر از مسافت شرعی است. به نظر حضرتعالی کسانی که در مکه معظّمه قصد اقامت عشره کرده و سپس عازم عرفات می‌شوند نمازشان قصر است یا تمام؟ 
ج) اگر قصد اقامت تمام ده روز را در خود مکه معظمه نموده پس از تحقق اقامت در مکه با رفتن به عرفات مسافر نمی‌شود.

تردید در قصد اقامت ده روز
س۳۹. آیا هنگام قصد اقامت، جایز است نیّت خروج از محل اقامت به محل دیگری را که کمتر از چهار فرسخ با آن فاصله دارد بنمائیم؟
ج) قصد خروج از محل اقامت به اندازه کمتر از مسافت شرعی اگر به صدق اقامت ده روز ضرر نزند مثل بیرون رفتن از آن‌جا به مدت چند ساعت از روز یا شب برای یک بار یا چند بار به شرطی که مجموع ساعات خروج از شش، هفت ساعت بیشتر نشود، در این صورت، قصد خروج به قصد اقامت لطمه نمی ‌زند.

س۴۰. آیا قصد خروج کمتر از مسافت شرعی در اثناء اقامت، به صحّت قصد اقامت ضرر می‌زند؟
ج) قصد خروج در اثناء اقامه عشره، در یک محل تا کمتر از مسافت شرعی به قدر شش یا هفت ساعت در مجموع دفعات خروج، مضرّ به صحّت قصد اقامت نیست.

س۴۱. محل کار من که در آن‌جا سکونت هم دارم، غیر از وطن اصلی‌ام است و با آن بیش از مسافت شرعی فاصله دارد، و محل کارم را هم وطن خود قرار نداده ام و امکان دارد فقط برای چندین سال در آن‌جا بمانم. گاهی از آن‌جا برای انجام مأموریت اداری به مدت دو یا سه روز در ماه خارج می ‌شوم، آیا هنگامی که از شهری که در آن سکونت دارم به مقداری بیش از مسافت شرعی خارج شده و بر می ‌گردم، واجب است در بازگشت قصد اقامت ده روز کنم یا خیر؟ و اگر قصد اقامت ده روز واجب است، تا چه مسافتی می ‌توانم به اطراف شهر بروم؟
ج) اگر از شهری که در آن سکونت دارید، به مقدار مسافت شرعی خارج شوید، هنگام مراجعت باید دوباره قصد اقامت ده روز نمایید، و در صورتی که قصد اقامت ده روز به‌طور صحیح تحقق پیدا کرد و حکم تمام خواندن نماز ـ هرچند با خواندن حداقل یک نماز چهار رکعتی ـ محقق شد، خروج به کمتر از مسافت شرعی ضرری به حکم اقامت نمی ‌زند، همچنان‌که در خلال ده روز قصد خروج به باغ‌ها و مزرعه‌ های محل اقامت، به قصد اقامت آسیبی نمی ‌رساند.

خروج از محل اقامت ده روز
س۴۲. شخصی قصد اقامت ده روز در جایی کرده است، به‌خاطر این‌که می ‌دانسته که ده روز در آن‌جا می ‌ماند و یا تصمیم بر ماندن داشته است ولی بعد از آن‌که با خواندن یک نماز چهار رکعتی، حکم تمام خواندن نماز بر او مترتّب شد، مسافرتی غیر ضروری برای وی پیش می ‌آید، آیا رفتن به آن سفر برای او جایز است؟
ج) سفر او اشکال ندارد، هرچند غیر ضروری باشد.

س۴۳.  من در جایی کار می ‌کنم که کمتر از مسافت شرعی با شهر مجاور فاصله دارد و چون هیچ‌یک از دو مکان، وطن من نیست، لذا در محل کارم قصد اقامت ده روز می ‌کنم تا نمازم را تمام خوانده و بتوانم روزه بگیرم، و هنگامی که در محل کارم قصد اقامت ده روز می ‌کنم، در خلال آن مدت و بعد از آن قصد رفتن به شهر مجاور نمی ‌کنم، حکم شرعی من در حالت‌های زیر چیست؟
۱. اگر قبل از پایان ده روز به‌خاطر حادثه ای یا کاری به آن شهر بروم و بعد از تقریباً دو ساعت، به محل کارم برگردم؟
۲. اگر بعد از پایان ده روز به قصد رفتن به محله معیّنی به آن شهر بروم و از مقدار مسافت شرعی تجاوز نکنم و بعد از یک شب توقف، به محل اقامتم برگردم؟
۳. بعد از پایان ده روز به قصد رفتن به محله معیّنی به آن شهر بروم، ولی بعد از رسیدن به آن محله، تصمیم به رفتن به محله دیگری که با محل اقامت من بیشتر از مسافت شرعی فاصله دارد، بگیرم؟
ج۱و۲: اگر از ابتدا، قصد خروج نداشته باشید، بعد از استقرار حکم تمام بودن نماز در محل اقامت هرچند با خواندن حداقل یک نماز چهار رکعتی در آن‌جا باشد، خارج شدن از آن‌جا به مقدار کمتر از مسافت شرعی، در یک یا چند روز، به قصد اقامت ضرر نمی ‌رساند، و در این صورت فرقی نمی ‌کند که خروج قبل از پایان ده روز باشد یا بعد از آن، و تا مسافرت جدیدی انجام نشده، نماز تمام و روزه صحیح است.
ج۳. رفتن به محله‌ های دیگر شهر محل اقامت، هرچند با محله قصد اقامت به مقدار مسافت شرعی فاصله داشته باشد، به قصد اقامت و حکم آن ضرر نمی ‌رساند، ولی اگر پس از قصد اقامت در شهری به شهر دیگری که با شهر محل اقامت به مقدار مسافت شرعی فاصله دارد برود، قصد اقامت قبلی وی به هم می ‌خورد و بعد از برگشت به محل اقامت، باید دوباره قصد نماید.

س۴۴. آیا می‌توانم از شهری که در آن دانشجو هستم، بعداز اذان ظهر به وطنم که شصت کیلومتر فاصله دارد بروم وقبل اذان صبح دوباره به محل تحصیلم بازگردم؟ آیا در این فرض روزه من صحیح می‌باشد؟
ج) در فرض سؤال، روزه آن روز صحیح است ولی بعد از رجوع باید قصد اقامت ده روز نمایید تا روزه‌های بعدی شما صحیح باشد.

س۴۵.

س۴۶. اگر کسی با تردید سی روز کامل در جایی بماند (هنگام اذان صبح روز اول وارد محل اقامت شده است) آیا نماز شام سی‌ام را باید تمام بخواند یا شکسته؟
ج) در فرض سؤال بعد از گذشتن سی روز، اگرچه مقدار کمی در آن مکان بماند، باید نماز را تمام بخواند.
منبع دفتررهبرانقلاب