احکام (ملاک حدترخص)

س۹. معیار حدّ ترخّص شنیدن اذان و دیدن دیوارهای شهر است، آیا یکی از آن دو کافی است یا این‌که باید هر دو با هم وجود داشته باشند؟
ج) احوط، رعایت هر دو علامت است، هرچند بعید نیست که شنیده نشدن اذان برای تعیین حدّ ترخّص کافی باشد.

س۱۰. آیا معیار حدّ ترخّص شنیدن صدای اذان از خانه‌ های طرفی است که مسافر از آن طرف شهر خارج یا داخل آن می ‌شود، یا این‌که معیار اذان وسط شهر است؟
ج) معیار، شنیدن اذان آخر شهر از طرفی است که مسافر از آن خارج و یا داخل آن می ‌شود.

س۱۱. در این‌جا بین اهالی یکی از نواحی راجع به مسافت شرعی اختلاف وجود دارد. عده ای می ‌گویند که دیوارهای آخرین خانه‌ های منطقه که به هم متصل هستند، ملاک است. عده ای هم معتقدند که باید مسافت را از کارخانه‌ ها و شهرک‌های پراکنده ای که بعد از خانه‌ های شهر واقع شده است، محاسبه کرد، سؤال این است که آخر شهر کجاست؟
ج) تعیین آخر شهر موکول به نظر عرف است. اگر در نظر عرف کارخانه‌ ها و شهرک‌های پراکنده اطراف شهر جزو شهر نباشد، مسافت را از آخر خانه‌ های شهر باید حساب نمود.

حدّ ترخّص در آبادی‌های متصل به‌هم
س۱۲. در یک قصبه یا روستای بزرگ تقریباً شش ده کوچک در طول هم قرار دارند و همگی یک قصبه محسوب می‌شوند. آیا حدّ ترخّص برای شخص مسافری که می‌خواهد به هشت فرسخی سفر کند، آخرین حدود ده بالاست یا ششمین ده و در صورتی که آخرین حدود ده بالا به عنوان حدّ ترخّص معین شد در موقع برگشت، اگر مجبور شود شب را در ششمین ده بیتوته کند و به ده خودش نرسد آیا باید نمازش را قصر بخواند یا تمام؟
ج) اگر عرفاً چند محل مجزا محسوب می‌شوند، حدّ ترخّص برای هر محل مجزّا محسوب می‌شود.

س۱۳. گاهی فاصله بین بعضی از شهرها (یعنی فاصله تابلوهای خروجی شهری و ورودی شهر دیگر) بسیار اندک بوده و به صد متر نمی ‌رسد، حتی بعضی از خانه‌ ها و خیابان‌ های دو شهر کاملاً به هم متصل هستند، حدّ ترخّص این موارد چگونه است؟
ج) با فرض اتصال یکی از دو شهر به دیگری به نحوی که در سؤال آمده است، آن دو، حکم دو محله یک شهر را دارند که خروج از یکی به دیگری مسافرت محسوب نمی ‌شود تا نیاز به حدّ ترخّص باشد.

خروج مکرّر از حدّ ترخّص
س۱۴. یک روز قبل از ماه مبارک رمضان در منزلی کنار دریای خزر برای مدت ۲۰ روز قصد اقامه نمودیم. فاصله منزل تا اولین روستا که آن روستا به خانه‌ها و مغازه‌های شهر بابلسر تقریباً وصل می‌شد دو کیلومتر بود. از ابتدا قصدمان این بود که برای خرید روزانه و نماز ظهر و عصر هر روز قبل از اذان ظهر به شهر برویم و می‌رفتیم. تمام این مدت را روزه گرفته و نمازها را چه در شهر و چه در منزل تمام خوانده‌ایم. آیا تکلیف‌مان را درست انجام داده‌ایم؟
ج) در صورتی که شهر خارج از حدّ ترخّص محل اقامت شما بوده و مجموع ایاب و ذهاب شما در تمام ده روز بیشتر از هفت ساعت بوده، حکم مسافر را داشته‌اید و باید نمازها را شکسته خوانده و روزه نمی‌گرفتید و در صورت تخلف از وظیفه در فرض سؤال احتیاط این است که قضای آنها را به‌جا آورید. منبع دفتررهبرانقلاب