ضرورت تشکیل حکومت دینی در عصر غیبت

مقدمه:
دشمنان اسلام از دیرباز و با تبلیغات گسترده، با اعلام مقدس بودن دین و فریب نامیدن سیاست و حکومت داری، ارتباط دین و سیاست را نامناسب اعلام کرده بودند، به گونه ای که فعالیت سیاست وحکومت داری را برای متصدیان دین ناپسند و غیر کارآمد معرفی کرده اند. با پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری یک مرجع دینی و بیان اهداف و ماهیت دین اسلام و سیاست و حکومت داری و ارائه فعالیت در این عرصه موجب شد تا دشمنان تبلیغات گسترده ای برای بی اثر نشان دادن حکومت دینی انجام داده اند و با هجمه های تازه و در قالب های پرجاذبه شبهات جدیدی در خصوص جدایی دین از سیاست و حکومت وارد کرده اند.
فصل اول: ضرورت حکومت دینی:
1- اندیشه سکولاریسم:
سلطه مسیحیت و بزرگان کلیسا بر امور سیاست و حکومت اروپا در قرون وسطی، به ویژه در اوایل قرن 16 و جنگ 30 ساله در اروپا و کشتار بی سابقه توسط کاتولیک ها علیه مسیحیت باعث شد تمدن جدید در غرب به نیت نفی آموزه های دینی و الهی شکل گرفت، و جایگاه کلیسا و دین را فقط در حوزه ارتباط فردی و انسانی با خداوند تعریف کرده اند و صلاحیت دین الهی را در عرصه های سیاست و حکومت و اجتماعی انکار کرده اند این اندیشه به نام سکولاریسم نام گرفته و به جدایی دین ازعرصه سیاست و حکومت معنا شده است. در قرون وسطی کلیسا رفتارهای نادرست شکل گرفت و عمده این اقدامات عبارت بودند: 1- دانش در چهارچوب تفسیر رسمی خود از کتب مقدس مسیحی محصورشده بود و از ورود در عرصه سیاست و حکومت ممنوع شده بود. 2- در قالب بازجویی مذهبی(انگیزیسیون) آزادی تحقیقات و پژوهش و نظرهای علمی از دانشمندان سلب شده بود و این نظرات به نام اینکه این فرضیه ها روزآمد علمی نیست محکوم شده بود. 3- جامعه دینی را از رفتار اجتماعی دور نگه داشته اند.
- عمده رویکرد عصر رنسانس:
1- در اروپا اندیشمندان عصر رنسانس کارکرد دین الهی را فقط در محدوده حیات فردی و رابطه انسان با خدا معرفی کرده اند و در حیات علمی و اجتماعی و سیاسی دست دین را نفی کرده اند2- مبانی تحریف شده را که کتب مقدس الهی به ویژه در آیین مسیحیت وارد کردن تا آیین دینی را ناقض اداره حکومت داری در روی زمین نشان بدهند 3- برخی از روشنفکران مسلمان بر اثر تبلیغات و باورهای غلط غربی ها پنداشته اند تا اصلاح جامعه اسلامی و توسعه آن را در جداکردن آموزه های دینی از سیاست و حکومت دانسته اند و در صدد نهادینه کردن فرایند سکولاریسم در جامعه اسلامی برآمده اند
- اهداف و غایات تشکیل حکومت دینی:
در حکومت و نظام اسلامی هدف محسوب نمی شود بلکه مقدمه ای برای رسیدن به هدف به حساب می آید که جامعه مطلوبیت و ضرورت دارد تا حکومت اسلامی بتواند تا از هرج و مرج جلوگیری کند تا جامعه اسلامی به رشد و تعالی و کمال انسانی نزدیک شود.
اهداف حکومت دینی:
1- تامین امنیت نظامی: حراست از مرزهای کشور در برابر تهدیدات است.
2- تامین امنیت انتظامی: مراقبت از مردم در برابر برهم زنندگان نظم اجتماعی، سارقان راهزنان و .....
3- حراست از حریم خصوصی افراد و تامین آزادی های مشروع، اموال، انفس، آبرو....
4- تامین عدالت اجتماعی فراگیر
5- ایجاد فضای مناسب برای تجارت و کسب و کار و رشد اقتصادی ....
6- جلوگیری از سو استفاده افراد نابکار
7- دفاع از مظلوم و حق خواهی و پناه دادن نیازمندان و مبارزه با ستمگران
8- استقرار فرهنگ اسلامی و توسعه ایمان باوری و خدا پرستی در جامعه
9- تلاش برای اجرای کامل قوانین اسلامی در عرصه های فردی اجتماعی
در روایتی از حضرت علی(ع) آمده در فلسفه تشکیل حکومتی دینی فرموده است: خدایا تو میدانی آنچه از ما صادر شده است نه مسابقه ای در رسیدن به قدرت بود و نه برای بدست آوردن چیزی از متاع دنیا بلکه برای این بود که اصول اساسی دین تورا که تغییر یافته بود بازگردانیم و در شهرها اصلاح برقرار کنیم تا بندگان خدا در امن و آسودگی باشند. نهج البلاغه خطبه 131 حضرت علی (ع) در پاسخ به دیدگاه خوارج که منکر ضرورت اصل حکومت در جامعه بودند فرموده است: مردم ناچارند از زمامداران بپذیرند چه نیک و چه بد به وسیله حاکم غنایم جمع می شود و با دشمنان جهاد می شود و راه ها امن می شود و حق ضعیف از قوی گرفته می شود تا نیکوکار راحت بوده و مردم از شر ظالمان در امان باشند. نهج البلاغه خطبه 40
فصل دوم:
مبانی کلامی ضرورت حکومت دینی:
1- جامعیت معارف اسلام: مطابق آموزه های عقلی و نقلی و جامعیت و اظهار نظرهای اسلام در رفع نیازهای بشر از نظر فردی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و فراگیر بود آموزه ها در آداب زندگی و خانوادگی و کیفیت اداره امور زندگی مردم مفصل بیان کرده است برخلاف مکتب های غیر توحیدی در بخشی از امور خاص مردم در امور عبادی و معنوی پرداخته است امام خمینی ره در بیانی اشاره می کنند:
آنقدر آیه و روایت که در سیاست وارد شده است در عبادت وارد نشده است..... اسلام را همچون بد معرفی کرده اند به ما که ما هم باورمان آمده است که اسلام به سیاست چه؟.... اسلام دین سیاست است؟.... حکومت دارد صحیفه امام ره ج 21 ص2
برخی ادله به اختصار عبارتند از:
الف:آیات قرآن
1- وما فرطنا فی الکتاب من شی انعام / 38 ما هیچ چیزی را در کتاب( قرآن) فروگذار نکرده ایم علامه طباطبایی در تفسیر این آیه در کتاب المیزان فرموده اند: قرآن به عنوان کتاب هدایت مردم به حقیقت و سعادت هیچ امری را به شناخت سعادت مردم در دنیا و آخرت آنها متوقف باشد فروگذار نکرده است در قرآن هرآنچه مطلوب زمان حاضر و متاخر آن باشد بیان شده است.
2- الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا. مائده/3 امروز دینتان را برای شما کامل و نعمت خودرا بر شما تمام کردم و اسلام را برای شما(به عنوان) آیین برگزیدم. معنای تکمیل کردن دین همانا تکمیل آن از حیث احکام فرایض دینی است این جامعیت قرآن فقط از نگاه اندیشمندان دینی نبوده بلکه به اعتراف اندیشمندان منصف غربی ها هم می باشد. گوستا و لوبون اندیشمند مطرح غربی درباره جامعیت قرآن می نویسد: قرآن که کتاب آسمانی مسلمانان است منحصر به دستورات و تعالیم مذهبی تنها نیست بلکه دستورات سیاسی و اجتماعی مسلمانان نیز در آن درج است تاریخ تمدن اسلام ص128
ب: روایات:
در بین روایات کتب تشیع احادیث فراوانی در راستای جامعیت اسلام و پاسخ گو بودن در همه موضوعات بشر در هر عصر تا روز قیامت بیان شده است به دو نمونه از روایات اشاره می شود.
1- حدیث از امام رضا(ع) فرمود: خداوند عمر رسول خدا(ص) را نگرفت مگر اینکه دین را برای او کامل و قرآن را برای وی نازل گردد در آن حلال و حرام را و حدود و احکام را و تمام آنچه مردم به آن نیاز دارند به صورت کامل تبیین کرد خداوند می فرماید در کتاب الهی از چیزی از چیزی کوتاهی نشده و در حجت الوداع و آخر عمر پیامبر آنچه نازل کرد که امروز دینتان را برای شما کامل و نعمت خودرا بر شما تمام کردیم و اسلام را برای شما به عنوان آیین برگزیدیم امامت از جمله اسباب تمام و کامل کردن دین است چیزی نیازمند امت باشد ترک نشد پس کسی که گمان کند خداوند دینش را کامل نکرده همانا کتاب خدا را رد کرده است چنین کسی به خداوند کافر است الفصول المهمه ج1 باب 7 ص491
حدیث از امام صادق(ع):به امام صادق (ع) عرض کردم: امام براساس چه چیزی فتوا می دهد؟ فرمود: به وسیله کتاب الهی گفتم اگر در کتاب الهی نبود؟ فرمود: سنت گفتم اگر در کتاب و سنت نبود؟ فرمود: چیزی نیست جز آنکه در کتاب و سنت وجود دارد. الفصول المهمه ج1 ص508
2- ماهیت احکام اسلام:
در دین اسلام همه احکام در همه موضوعات آمده است و به صورت قوانینی در اداره نظام سیاسی، اجتماعی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی آمده است و نیز در مقولات قضاوت حدود، تعزیرات، قصاص، دیات، جهادو صلح اشاره شده است. در واقع در حکومت دینی برای اجرای احکام پشتیبانی و ضمانت محکمی برای اجرای آنها وضع شده است مثلا برای مبارزه با ظالم احکام امر به معروف و نهی از منکر برای امنیت جامعه وضع شده است.
نتیجه این فصل:
در اسلام جدایی دین از سیاست و حکومت پذیرفته نیست و بلکه به معنای نقصان اسلام تلقی می شود دین اسلام دین خاتم، درهمه نیاز های مردم در همه شئون زندگی پاسخ گو است اسلام مجموعه ای از احکام را شامل می شود که هر کدام با گستره سیاست ورزی و تدبیر امور جامعه مرتبط بوده و در راستالی تشکیل حکومت تنظیم شده است.
فصل سوم:
ادامه ضرورت تشکیل حکومت دینی:
1- ادله عقلی: امام خمینی (ره) می فرماید: دلیل عقل را برای ضرورت حکومت اسلامی کافی است و روایات شاهد و تاییدی برای قضیه می باشد. کتاب البیع ص 620 عقل حکم می کند حاکم باید به شکل مطلوب عدالت ورزی عالم باشد بلکه به آن ملتزم باشد مقصود از حکومت اسلامی در عصر غیبت نیز حاکم و رهبری آن ولایت فقیه عادل می باشد که چنین فردی باید توانا و متقی و عالم به موازین اسلامی و عادل و آگاه بر سرنوشت امور جامعه باشد.
ادله های عقلی در روایات:
1- فضل بن شاذان از امام رضا نقل کرده است امام (ع) علل و هدف حکومت دینی را فرمود: اگر کسی بپرسد چرا خداوند فردی را به عنوان اولی الامر قرارداده و به اطاعت آنان امر کرده است جواب داده خواهد شد که به دلایل بسیار چنین امر کرده است از جمله اینکه امام برپا نگه دارنده نظم و قانون و نگهبان و امانت دار تعیین می کند تا احکام الهی اجرایی گردد و اگر اینگونه عمل نکند جامعه فاسد می شود. علل الشرایع ج1 باب 182
2- امام صادق (ع) در روایتی ولی جامعه اسلامی را ضامن اجرای معارف اسلام معرفی می کند و فرمود: اسلام برپنج چیز استوار شده است نماز، زکات،حج، روزه و ولایت زراره پرسی کدام یک افضل از بقیه است امام فرمود: ولایت بر دیگران برتری دارد زیرا ولایت کلید دیگر احکام است و والی است که به اجرای احکام و اقامه آنها راهنمایی و دعوت می کند بحارالانوار ج 79 ص234
روایت دیگری از امام رضا(ع) فلسفه جعل امامت و رهبری جامعه از سوی خداوند فرمود: امامت و رهبری به منزله زمام دین است و نظام مسلمانان به وسیله امامت تامین شده و صلاح دنیا و عزت مومنان به وسیله وی تامین می شود. اصول کافی ج1 ص 200
3- سیره اهل بیت(ع): علاوه بر مباحث نظری و استدلالی درباره اثبات ضرورت حکومت و نظام سیاسی مبتنی بر ارزشهای اسلامی، در سیره اهل بیت(ع) هم وارده شده است.

رسول خدا(ص) مدینه را مرکز حکومت نو بنیاد والیان و نمایندگانی برای اداره امور دینی و سیاسی به سایر نقاط کشور اسلامی گسیل کرد. تاریخ طبری ج3ص318 رسول خدا(ص) در حکومت جدید قرار داد و تفاهم نامه هایی نیز با برخی قبایل غیر مسلمان منعقد کرد و با تشکیل حکومت وحدت شکل گرفت و رسول خدا (ص) در اداره تمام شئون زندگی فعالیت داشت حضرت علی (ع) هم با تشکیل حکومت اسلامی عهده دار حکومت شد اگر چه مکرر و حیله معاویه مشکلات زیادی برای حکومت اسلامی ایجاد کرده است.
جمع بندی این فصل : ضرورت تشکیل حکومت اسلامی مستند است به حکم عقل و روایات فراوان، و ائمه(ع) از اطاعت طاغوت نهی کرده و حاکمیت افراد شایسته را در دوران غیبت تاکید کرده اند از این رو فقیهان به عنوان نائبان در عصر غیبت، ولایت بر جامعه را برعهده دارند.
کاری از: جانشین سازمان بسیج طلاب وروحانیون کشور
حضرت حجت السلام و المسلمین علی اکبر دارابکلایی